Bron: Financieel Dagblad, 14 september
In het kort
- Vakbond FNV vergrijst en krimpt, terwijl nieuwe aanwas nodig is om relevant te blijven.
- Maar jongeren worden niet zomaar meer ergens lid van.
- Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen adviseert het lidmaatschap gratis te maken.
Het is niet voor niets dat er een grote rol is weggelegd voor jonge Deliveroo-bezorgers bij de aftrap van ‘Het Offensief’ van de FNV in het Utrechtse Tivoli. In hun uniform met de grote warmhoudrugzak van de maaltijdbezorger op hun rug staan zij begin vorig jaar op het podium. De FNV wil letterlijk laten zien dat zij zich hard maakt voor jongeren zonder vast werk aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De strijd tegen ‘flex’ moet hét speerpunt worden.
60+
Meer jonge leden, dat is wat de FNV nodig heeft. De vakbond vergrijst en krimpt. Afgelopen maand is de FNV – die bestaat uit de fusiebond FNV en andere aangesloten bonden zoals de onderwijsbond en de politiebond – onder de symbolische grens van één miljoen leden gezakt. FNV heeft nu 80.000 leden onder de 35, krap 9% van het totaal. Bijna 40% is ouder dan zestig. FNV Zelfstandigen groeit, maar is met iets meer dan 10.000 leden nog steeds erg klein.
De komende jaren wordt de bond alleen maar grijzer, net als de rest van Nederland. Oudere leden zeggen op vanwege pensioen, of overlijden. Daartegenover staan nog te weinig nieuwe jonge leden. ‘De daling heeft tot gevolg dat bij FNV minder contributie-inkomsten binnenkomen, wat direct zorgt voor een groter negatief resultaat’, staat in een intern stuk van eerder dit jaar. ‘Onder andere het Offensief moet zorgen voor een sterker FNV met behoud van leden.’
Pensioen, pensioen, pensioen
Jongeren sluiten zich niet zo makkelijk meer aan bij een politieke partij of een vereniging. Niet alleen vakbonden hebben daar last van. ‘Zoals alle organisaties met leden of abonnees merken ook wij dat mensen zich minder gemakkelijk binden’, zegt een woordvoerder van FNV. ‘Desondanks zijn we nog steeds veruit de grootste en sterkste organisatie van werkende mensen van Nederland. En hebben we meer dan drie keer zoveel leden als alle politieke partijen bij elkaar.’
Maar om relevant te blijven is nieuwe aanwas wel nodig. Wat niet helpt is de eindeloos slepende pensioendiscussie, een onderwerp dat bij veel jongeren maar matig leeft. Illustratief is dat gepensioneerde FNV’ers het plaatje in Tivoli verstoren door een grote pensioenposter op het spreekgestoelte van voorzitter Han Busker te hangen. De zaal hoort een boodschap gericht aan jongeren en werkenden, maar leest ‘Een goed pensioen’. De ironie ontging ook Busker niet. ‘Zo lijkt het straks op alle foto’s alsof het vandaag alleen over pensioenen gaat’, merkte Busker op. ‘Maar daar gaat het niet alleen over.’
‘Maak het lidmaatschap gratis’
Ook in de pensioenacties is de nadruk steeds meer op de gevolgen voor werkenden komen te liggen. In plaats van bijeenkomsten op een doordeweekse middag te organiseren, kwamen er informatieavonden en acties in bedrijven.
Die pogingen hebben niet kunnen voorkomen dat het aantal vakbondsleden harder daalt dan verwacht. Harry van de Kraats, vertrekkend voorzitter van werkgeversvereniging AWVN opperde al dat werkgevers moeten gaan leuren met goedkope proeflidmaatschappen voor de bonden of anders via voorverkiezingen bepalen welke bonden mogen onderhandelen over de cao. Van de Kraats maakt zich zorgen over het afbrokkelende draagvlak van de vakbonden, want zonder gezonde tegenspeler komt het poldermodel op de helling te staan.
Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen ziet ‘een radicale ommezwaai’ dan ook als enige manier voor de FNV om het tij te keren. ‘Maak het lidmaatschap gratis’, luidt zijn advies. ‘Mensen, zeker jongeren, zijn steeds minder geneigd om langdurig ergens lid van te worden.’ Dat merkt Wilthagen al als hij tijdens een college vraagt wie bij een vakbond zit of dat later zal overwegen: ‘Dan gaan tweeënhalve vingers omhoog.’
‘Als werkenden automatisch lid zijn van een vakbond die hun belangen behartigt, behouden die tenminste hun draagkracht’, oppert hij. Die moeten dan wel op zoek naar een nieuw businessmodel. ‘Kantoren sluiten, diensten online aanbieden – daarmee bereik je veel mensen en dalen de kosten.’